Wykonywanie pracy przez człowieka zawsze wiąże się z ryzykiem zaistnienia wypadku. W niektórych branżach ryzyko to jest szczególnie duże (budownictwo, górnictwo, przemysł chemiczny czy hutnictwo), w innych ograniczone, nigdy jednak nie udaje się go całkowicie wyeliminować. Narzędziem do efektywnego zarządzania bezpieczeństwem pracowników jest norma ISO 45001, która ukazała się 12 marca br. i zastąpić ma obowiązujące standardy dotyczące BHP, w tym OHSAS 18001:2007.

Największym kapitałem każdego przedsiębiorstwa są pracujący w nim ludzie. Ochrona przed wypadkami i ich skutkami staje się więc jedną z pierwszorzędnych kwestii w działalności gospodarczej. Wypadek przy pracy, poza wymiarem społecznym, skutkuje również stratami czysto materialnymi, na które składają się koszty związane z organizacją akcji ratowniczej, nieobecnością pracowników w pracy, koniecznością organizacji zastępstw, zniszczonymi produktami, postępowaniem wyjaśniającym czy wypłaconymi odszkodowaniami. Dane statystyczne pokazują, że w 2017 roku doszło w Polsce do 88 330 wypadków przy pracy, z czego 661 zakończyło się ciężkimi obrażeniami ciała, a 269 śmiercią pracowników.

System zarządzania BHP sposobem na poprawę bezpieczeństwa

Narzędziem, które może pomóc poprawić bezpieczeństwo i warunki pracy jest system zarządzania BHP, który przez systematyczne działania minimalizuje ryzyka wynikające z zagrożeń istniejących w procesach pracy. Już od końca lat 80. XX wieku publikowane były w różnych krajach wytyczne mówiące o systemowym podejściu do bezpieczeństwa pracowników. W 1999 roku wydane zostały normy BS OHSAS 18001 Occupational Health and Safety Management Systems – Specification (zaktualizowana w 2007 roku) oraz PN-N 18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – Wymagania (zaktualizowana w 2004 roku), na podstawie których przedsiębiorstwa budowały własne systemy zarządzania bezpieczeństwem pracowników. 12 marca 2018 roku Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO), po wielu latach starań, opublikowała z kolei normę ISO 45001 – Occupational health and safety management systems – requirements with guidance of use, która jest pierwszą normą międzynarodową w tym zakresie.

Charakterystyka ISO 45001

ISO 45001 opracowana została z uwzględnieniem wytycznych Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz wymagań krajowych, z szerokimi uzgodnieniami międzynarodowymi. Norma zbudowana jest w strukturze wysokiego poziomu, ma więc układ analogiczny do opublikowanych wcześniej norm dotyczących m.in. systemu zarządzania jakością i systemu zarządzania środowiskowego. Ułatwia to włączanie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy do zintegrowanego systemu zarządzania organizacją. Układ normy zgodny jest z cyklem PDCA, rozdziały 4. Kontekst organizacji, 5. Przywództwo i udział pracowników i 6. Planowanie mówią o planowaniu (Plan), rozdziały 7. Wsparcie i 8. Działania operacyjne o podejmowaniu działań (Do), rozdział 9. Ocena efektów działania o kontroli (Check), a rozdział 10. Ciągłe doskonalenie definiuje działania ukierunkowane na poprawę (Act).

Nowa norma a jej wcześniejsze odpowiedniki

W porównaniu z BS OHSAS 18001, która koncentrowała się na zarządzaniu zagrożeniami BHP i problemami wewnętrznymi organizacji, ISO 45001 zauważa również oddziaływanie pomiędzy organizacją a jej otoczeniem biznesowym. Zmusza do analizy zmieniającego się kontekstu organizacji, aby lepiej określać ryzyka i szanse odnoszące się do bezpieczeństwa i higieny pracy, pojawiające się w działalności organizacji. Dokładniej również adresuje działania, w których wymagane jest zapewnienie przez pracodawcę współudziału pracowników. Nowy standard uszczegóławia też wymagania związane z komunikacją i braniem pod uwagę opinii stron zainteresowanych.

Co oznacza wprowadzenie nowej normy

Opublikowana 12 marca 2018 roku norma ISO 45001 zastępuje standard BS OHSAS 18001, z uwzględnieniem trzyletniego okresu przejściowego wskazanego przez IAF (International Accreditation Forum) w dokumencie MD21:2018 Requirements for the Migration to ISO 45001:2018 from OHSAS 18001:2007. Oznacza to, że ważność wszystkich aktualnie wydawanych certyfikatów zgodności systemów zarządzania z BS OHSAS 18001 będzie ograniczona do 11 kwietnia 2021 roku. Wszystkie organizacje, które będą chciały utrzymać certyfikację systemu zarządzania BHP, będą musiały w tym okresie dostosować swoje systemy zarządzania do wymagań ISO 45001 i poddać je weryfikacji przez jednostki certyfikujące – zapewne taka weryfikacja będzie możliwa podczas audytów ponownej certyfikacji, audytów w nadzorach lub audytów specjalnych (podejście takie znane jest już z dostosowywania systemów zarządzania jakością i środowiskowego do wymagań norm wydanych w 2015 roku). Z kolei organizacje, które planują dopiero certyfikację systemu zarządzania BHP, powinny skupić się na spełnieniu wymagań nowej normy ISO 45001.

W dniu pisania tego artykułu nie wiadomo jeszcze, kiedy ukaże się polska wersja normy ISO 45001 i czy będzie ona również zastępować polską normę PN-N 18001:2004.

Korzyści z wprowadzenia nowej normy

Wdrożenie systemu zarządzania BHP opartego na standardzie ISO 45001 powinno zwiększyć zaufanie do organizacji jako pracodawcy organizującego pracę w sposób bezpieczny. Powinno również podnieść zdolność reagowania organizacji na zmieniające się wymagania prawne i opinie stron zainteresowanych, zredukować koszty wypadków i przestojów, zmniejszyć koszt składek ubezpieczeniowych oraz zredukować absencję i rotację pracowników.

Jak się przygotować

Wszystkim firmom zainteresowanym zmianami wynikającymi z nowego standardu ISO 45001 Dział Szkoleń i Certyfikacji Osób TÜV Rheinland Polska proponuje na początek szkolenia, które omawiają wymagania normy ISO 45001, przygotowują osoby do pełnienia funkcji audytora wewnętrznego ISO 45001, a także pozwalają zaadoptować standard BS OHSAS 18001 do nowej normy ISO 45001.

Szkolenia przeznaczone są dla pracowników i menadżerów firm, które zdecydują się wdrażać nowy system zarządzania BHP lub też dostosować już istniejący do nowych wymogów zgodnych z ISO 45001. Skierowane są również do specjalistów ds. zarządzania, którzy chcą zaznajomić się z zagadnieniami BHP, specjalistów ds. BHP pragnących pogłębić swoją wiedzę oraz przyszłych audytorów wewnętrznych systemu ISO 45001.

Źródła:

Materiały ze strony www.iso.org