Zgodnie z obowiązującymi przepisami przy wprowadzeniu do obrotu wyrobu budowlanego objętego normą zharmonizowaną lub wyrobu budowlanego, dla którego wydana została europejska ocena techniczna, wyrób powinien być oznakowany znakiem CE i poparty deklaracją właściwości użytkowych. Nowa Ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 roku o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. 2016 poz. 542) stawia restrykcyjne wymagania i kary finansowe w zakresie niedopełnienia obowiązku sporządzenia i przechowywania deklaracji właściwości użytkowych i nieprawidłowego umieszczania oznakowania CE. Warto zapoznać się więc szczegółowymi wymaganiami norm dotyczących danego wyrobu.

W przypadku wyrobów konstrukcyjnych z aluminium i stopów aluminium zastosowanie ma norma zharmonizowana PN-EN 15088:2006 „Aluminium i stopy aluminium – Wyroby konstrukcyjne na obiekty budowlane – Warunki techniczne kontroli i dostawy”. W normie tej określono wymagania dla wytwórców dotyczących półwyrobów i odlewów z aluminium i stopów aluminium w odniesieniu do obciążonych elementów konstrukcyjnych obiektów budowalnych. Ponadto, określono wymagania dotyczące oceny zgodności oraz stosowane metody badań.

Sytuacja prawna

W Polsce obszar wyrobów budowlanych reguluje szereg przepisów prawnych. Stosowanie normy odniesienia PN-EN 15088:2006 do oznakowania CE i deklaracji zgodności odnosi się do uchylonej 1 lipca 2013 roku dyrektywy Rady 89/106/EWG. Obecnie głównym dokumentem odniesienia jest Rozporządzenie Parlementu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 (CPR), które w pełni zastępuje dyrektywę 89/106/EWG. Zgodnie z Rozporządzeniem CPR na producencie spoczywa odpowiedzialność za zgodność wyrobu z deklarowanymi właściwościami użytkowymi. Dodatkowo oznakowanie CE powinno być jedynym oznakowaniem potwierdzającym zgodność wyrobu budowlanego z deklarowanymi właściwościami użytkowymi. Nowa Ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 roku. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. 2016 poz. 542) w Rozdziale 6a „Kary pieniężne” stawia restrykcyjne wymagania i kary finansowe w zakresie niedopełnienia obowiązku sporządzenia i przechowywania deklaracji właściwości użytkowych i nieprawidłowego umieszczania oznakowania CE.

Wymagania dla producenta

Norma PN-EN 15088:2006 ma zastosowanie w budownictwie oraz inżynierii lądowej i wodnej w odniesieniu do konstrukcji metalowych lub konstrukcji metalowych zespolonych.

Do oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkownych wymagany jest system 2+. System ten wymaga od producenta:

• oceny właściwości użytkowych wyrobu budowlanego na podstawie badań (w tym pobierania próbek), obliczeń, tabelarycznych wartości lub opisowej dokumentacji tego wyrobu,
• wdrożenia zakładowej kontroli produkcji [ZKP],
• badania próbek pobranych w zakładzie produkcyjnym zgodnie z ustalonym planem badań.

Ponadto producent zobowiązany jest do wyboru jednostki notyfikowanej w przedmiotowym zakresie do przeprowadzenia wstępnej inspekcji zakładu produkcyjnego i zakładowej kontroli produkcji oraz stałego nadzoru nad zgodnością zakładowej kontroli produkcji.

W ramach zakładowej kontroli produkcji wytwórca powinien ustanowić, udokumentować i utrzymywać system ZKP, aby zapewnić, że osiągane właściwości wyrobów są zgodne z deklarowanymi. System ZKP powinien zawierać udokumentowane procedury i instrukcje robocze w zakresie procesu produkcyjnego i kontroli, procedury wprowadzenia zmian i modyfikacji, prowadzenia regularnych kontroli, badań i/lub ocen oraz wykorzystania wyników do kontroli surowców i innych dostarczanych materiałów i komponentów. Zapisy jakości powinny być czytelne i łatwe do zidentyfikowania, a ich archiwizacja nie krótsza niż 5 lat.

Wymagania systemu Zakładowej Kontroli Produkcji wytwórcy obejmują:

• badania i ocenę wyrobu,
• personel,
• wyposażenie,
• weryfikację zakupionych wyrobów,
• nadzorowanie procesu,
• identyfikowalność i znakowanie,
• wyroby niezgodne i zażalenia na niezgodność,
• działania korygujące,
• przemieszczanie, przechowywanie i pakowanie,
• dokumentację.

Zgodność wyrobu z wymaganiami normy oraz z ustalonymi wartościami wytwórca powinien wykazać za pomocą wstępnego badania typu (WBT) i Zakładowej Kontroli Produkcji (ZKP) łącznie z oceną wyrobu.

Ważne badania

Wstępne badanie typu należy wykonać w celu wykazania zgodności z normą przy rozpoczynaniu produkcji ze zmianami w zakresie nowej lub zmodyfikowanej konstrukcji wyrobu, nowego materiału, rozpoczęciu produkcji w ramach nowej lub zmodyfikowanej metody. WBT jest kompletnym zestawem badań lub innych procedur wyznaczających parametry osiągane przez próbki wyrobów reprezentujących dany rodzaj wyrobu.

W ramach WBT należy określić, jeżeli dotyczą następujące właściwości:

• dopuszczalne odchyłki wymiarów i kształtu,
• wydłużenie,
• wytrzymałość na rozciąganie,
• granica plastyczności,
• spawalność,
• przydatność na zginanie,
• wytrzymałość zmęczeniowa istniejących stopów,
• wytrzymałość zmęczeniowanowych stopów,
• trwałość ogólna,
• trwałość blach i taśm powlekanych,
• trwałość blach i taśm powlekanych, zginanych.

Jako kryterium akceptacji stosowane są odpowiednie normy odniesienia w odpowiednim poziomem akceptacji. Kryteria akceptacji i metody oceny wyrobów są powiązane ściśle z normami odniesienia, które w formie stabilizowanej pozwalają potwierdzić zgodność wyrobu. Wymagania i metody badań materiałów konstrukcyjnych dla obiektów budowlanych, powinny spełniać odpowiednie wymagania stawiane wyrobom w postaci prętów, rur, kształtowników itd. Wymagania te odnoszą się do normy wyrobu. Właściwości mechaniczne wyrobówsą określone w PN-EN 1999-1-1, EN 1999 1-3 i PN-EN 1999-1-4.

Oznakowanie CE

Spełnienie wymagań stawianych dla WBT w zakresie metody badań, liczby próbek oraz zgodności z danym kryterium akceptacji, umożliwia wytwórcy oznakowanie CE wyrobu konstrukcyjnego, w przypadku jeżeli producent sporządził deklarację właściwości użytkowych. Oznakowaniu CE powinny towarzyszyć następujące informację i właściwości:

• numer identyfikacyjny jedności certyfikującej,
• nazwa lub znak identyfikacyjny i adres wytwórcy,
• dwie ostatnie cyfry roku, w którym naniesiono oznakowanie CE,
• numer certyfikatu ZKP,
• numer normy z jej datowaniem (EN 15088:2005),
• określenie wyrobu zgodnie z tablicą 1, kolumna „wyrób”,
• informację o stosowanych właściwościach podstawowych, które są deklarowane (np. dopuszczalne odchyłki, spawalność, podatność na zginanie, trwałość itd.),
• oznaczenie stopu aluminium i stanu.

Firma TÜV Rheinland Industry Services jest jednostką akredytowaną i notyfikowaną w zakresie oceny zgodności wyrobów budowlanych według rozporządzenia CPR między innymi w odniesieniu do normy zharmonizowanej EN 15088 (Numer identyfikacyjny 0035).

Obecnie TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. również rozpoczęła starania o akredytację i notyfikację w przedmiotowym zakresie. Jako Notyfikowana Jednostka o numerze identyfikacyjnym 2627 będzie prowadzić oceny zgodności wyrobów budowlanych w odniesieniu do rozporządzenia CPR w systemie 2+ (Certyfikacja Zgodności Zakładowej Kontroli Produkcji). Jednostka udostępni informację o notyfikacji na stronie www.tuv.pl. Obecnie zapraszamy do współpracy w ramach Jednostki Notyfikowanej 0035.