Produkcja cementu, betonu towarowego i kruszyw to działalność, która w znaczący sposób wpływa na środowisko naturalne. CEMEX Polska mając na uwadze skalę tych oddziaływań, wdrożył i wciąż doskonali wewnętrzny system zarządzania środowiskowego. Firma podejmuje także szereg działań i inwestycji, które ograniczają wpływ działalności firmy na środowisko. Do rozmowy na ten temat zaprosiliśmy Bartosza Wrębiaka, Pełnomocnika Zarządu ds. ZSZ CEMEX Polska.

CEMEX Polska to trzy zakłady cementowe, blisko 40 wytwórni betonu oraz 7 kopalni kruszyw. Biorąc pod uwagę zakres i skalę działania można przypuszczać, że wpływ na środowisko firmy jest zauważalny. Proszę powiedzieć w jaki sposób jest on kontrolowany?

Nasz wpływ na środowisko jest nie tylko kontrolowany, ale przede wszystkim ograniczany. Dodatkowo tam, gdzie jest to tylko możliwe staramy się zapobiegać negatywnym oddziaływaniom. Zarządzanie aspektami środowiskowymi w CEMEX Polska odbywa się na dwóch poziomach: strategicznym i operacyjnym. W ramach pierwszego poziomu posiadamy politykę środowiskową i strategię równoważonego rozwoju. Natomiast na poziomie operacyjnym nasza działalność prowadzona jest zgodnie z posiadanymi pozwoleniami i decyzjami wymaganymi przez obowiązujące prawo oraz wdrożonym w całej firmie systemem zarządzania środowiskowego. Warto również dodać, że wszystkie nasze zakłady wyposażone są w liczne instalacje ograniczające ich negatywne oddziaływanie na otoczenie, ale najważniejszym elementem całego systemu zapobiegania, ograniczania i kontrolowania naszego wpływu na środowisko są nasi ludzie.

Obecnie we wszystkich zakładach firmy pracuje blisko 1200 osób. Jaka jest ich rola w realizacji wewnętrznej polityki środowiskowej?

Tak jak wspomniałem powyżej, to pracownicy są najważniejszym elementem systemu i ich rola jest nie do przecenienia. Mówiąc o pracownikach mam oczywiście na myśli nie tylko pracowników zespołu ochrony środowiska, ale przede wszystkim kadrę kierowniczą oraz pracowników operacyjnych. W CEMEX Polska obserwujemy rosnącą świadomość ekologiczną tych ludzi, co przekłada się na ich codzienną pracę i podejmowane działania w zakresie zmniejszania negatywnego wpływu na środowisko instalacji i urządzeń funkcjonujących w zakładach, ale także angażowanie się w różne akcje edukacyjne i społeczne poświęcone ochronie środowiska. Widać z tego wyraźnie, że ich rola nie ogranicza się więc tylko do wypełniania obowiązków przypisanych w kartach stanowiskowych, ale ma również charakter proaktywny. Oczywiście w ramach struktury organizacyjnej firmy i systemu zarządzania środowiskowego, przypisane są także obowiązki określonej grupie pracowników, których zadaniem jest m.in. prowadzenie szkoleń z zakresu ochrony środowiska dla pozostałych pracowników oraz cykliczne audyty środowiskowe w poszczególnych zakładach.

Funkcjonujący od 2008 roku certyfikowany Zintegrowany System Zarządzania Jakością (ISO 9001, ISO 14001 i PN-N 18001) poszerzony w 2012 roku o ISO 50001 jest potwierdzeniem spełnienia przez firmę międzynarodowych standardów. Czy poza spełnieniem wymagań koncernowych widzą Państwo konkretne korzyści wynikające z posiadania certyfikowanego systemu?

Efekty, o których Pani wspomina widoczne są tak naprawdę na każdym kroku, ale wydaje mi się, że należy wymienić przy tej okazji co najmniej dwa z nich. Po pierwsze – znaczący wzrost świadomości pracowników oraz naszych podwykonawców w zakresie ochrony środowiska oraz w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. A także od jakiegoś czasu w zakresie efektywności energetycznej. Druga bardzo istotna korzyść to, tak naprawdę, kluczowy element tych wszystkich standardów, czyli ocena ryzyka. Ten element pozwala nam we wczesnej fazie zidentyfikować pojawiające się nieprawidłowości w procesach i podjąć do nich niezbędne działania naprawcze.

Dla przykładu mogę tu podać kwestię najdroższego chyba medium energetycznego, czyli sprężonego powietrza, z którym już w fazie Przeglądu Energetycznego stwierdzono, że mamy sporo problemów. Dzięki temu w obydwu naszych cementowniach odbyły się audyty energetyczne i przeprowadzono szereg modernizacji m.in. przy wsparciu NFOŚiGW w stacjach sprężarek zainstalowane zostały układy sterowania nadrzędnego wraz z pełnym monitoringiem parametrów produkowanego powietrza, czy np. wykonana została modernizacja układu sterowania bombami powietrznymi. W wyniku tylko pierwszego, z tych działań w Cementowni Chełm udało się nam wykazać roczny zysk energetyczny w postaci zaoszczędzonych ponad 2200 MWh, co przełożyło się na efekt ekologiczny w wysokości ponad 2000 ton CO2/rok.

Firma CEMEX Polska nagrodzona została w maju 2015 roku „Zielonym Laurem” za realizację przedsięwzięć ekologicznych w Cementowni Chełm. Ta cementownia jest też przykładem zakładu, w którym przeprowadzono liczne inwestycje mające poprawić efektywność energetyczną oraz zmniejszyć ślad węglowy. Proszę krótko opowiedzieć co zostało zrobione i czy widać już efekty tych działań?

Zielony Laur, Cementownia Chełm otrzymała za jeden z naszych sztandarowych projektów, jakim jest instalacja wykorzystania ciepła odpadowego z wypału klinkieru do suszenia paliw alternatywnych, czyli budowa suszarni paliw alternatywnych. Inwestycja ta jest częścią szerszego projektu redukcji CO2, który prowadzony jest w zakładach cementowych CEMEX Polska.

Dzięki niemu udało nam się m.in. zmniejszyć zużycie energii cieplnej w procesie wypału klinkieru o ok. 12%, co odpowiada zmniejszeniu zużycia paliw konwencjonalnych (węgla) aż o 28 000 ton w stosunku do roku bazowego, a także zmniejszyć jednostkową emisję z procesu spalania o blisko 17% - do wartości 241 kg CO2/t klinkieru na koniec 2014 roku.

Inne inwestycje, mające wpływ na poprawę efektywności energetycznej oraz redukcję CO2 to: modernizacja oświetlenia w obu cementowniach, modernizacja młyna węgla w Cementowni Rudniki oraz budowa trzech instalacji: dozowania mączki mięsno-kostnej, podawania suszonych osadów ściekowych i podawania wtórnych paliw ciekłych.

Na koniec pytanie o EMAS, stosunkowo mało popularny w Polsce system eko-zarządzania. Jednym z jego założeń jest otwarty dialog społeczny i komunikacja zewnętrzna. Jak to wygląda w praktyce? Co Pana zdaniem jest powodem małego zainteresowania tym systemem wśród polskich przedsiębiorstw?

W celu podjęcia partnerskiej dyskusji z najważniejszymi interesariuszami, CEMEX Polska w roku 2013 rozpoczął dialog ze społecznościami lokalnymi w miejscowościach, gdzie są zlokalizowane cementownie wg standardu AA1000 SES. Standard zapewnia kompleksowość podejmowanych tematów podczas dialogu, pełną otwartość i transparentność oraz rzetelność całego procesu dialogowego, poprzez zaangażowanie audytorów zewnętrznych moderujących dyskusję. W spotkaniach corocznie udział bierze ok. 40 – 50 przedstawicieli lokalnych społeczności, czyli władz samorządowych, mieszkańców sąsiadujących posesji, organizacji pozarządowych oraz jednostek edukacyjnych, służb mundurowych, dostawców, klientów i innych partnerówbiznesowych. Sesje dialogowe oraz sporządzone na ich podstawie raporty, pogrupowane są na trzy tematy: wpływ cementowni na środowisko naturalne, wpływ na sytuację ekonomiczną miejsca, gdzie funkcjonuje cementownia oraz wpływ na lokalne sprawy społeczne.

W odpowiedzi na takie spotkania w CEMEX m.in. wprowadzono rozwiązania usprawniające reagowanie na ewentualne skargi lub awarie o charakterze środowiskowym, wyeliminowano źródło uciążliwości zapachowej, poprzez modernizację odprowadzania gazów z suszarni, poprawiono komunikację z lokalną społecznością w zakresie informowania jej o planowanych inwestycjach, wielkości oddziaływania na środowisko i podejmowanych proekologicznych inicjatywach.

Jeżeli chodzi o małą popularność EMAS w Polsce to myślę, że główną przyczyną tego stanu rzeczy jest brak odpowiednich zachęt ze strony Państwa. W krajach z największą liczbą zarejestrowanych instytucji w tym systemie, takich jak Niemcy, Hiszpania, Włochy czy Austria wprowadzono liczne udogodnienia np. ulgi podatkowe, mniejsze opłaty środowiskowe. W Polsce realne korzyści ekonomiczne są praktycznie niezauważalne dla przedsiębiorców i w związku z tym dopiero inne spojrzenie na EMAS może zachęcić do jego wdrożenia.

Naszym głównym oczekiwaniem wobec systemu EMAS była zmiana postrzegania naszej firmy i wyobrażenia tego, co się wewnątrz niej dzieje. Ma to ogromne znaczenie w naszej branży, ze względu na wykorzystanie w procesie produkcji dużych ilości paliw alternatywnych. I ten cel na pewno udało nam się zrealizować, m.in. dzięki Deklaracji Środowiskowej, która w przejrzysty sposób pokazuje jakie są zalety oraz wady stosowania w/w paliwa oraz w jaki sposób oddziałuje ono na otaczające nas środowisko.