Każdego dnia materiały i przedmioty wybuchowe, substancje zapalne, trujące, zakaźne, żrące czy promieniotwórcze, nazywane towarami niebezpiecznymi, są transportowane różnymi środkami transportu na odległość setek i tysięcy kilometrów – nie tylko na obrzeżach miast, ale także w ich centrach. Przewóz tych towarów wymaga nie tylko posiadania i stosowania specjalistycznej wiedzy, ale także specjalistycznych pojazdów.

Materiały niebezpieczne przewożone są najczęściej przy pomocy środków transportu drogowego, kolejowego, a czasem morskiego. Z uwagi na potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa, przy przewozie tego typu towarów obowiązują bardzo precyzyjne przepisy i zasady postępowania.

REGULACJE PRAWNE

Przewóz materiałów niebezpiecznych regulują przepisy ustawowe, a w sprawach w nich nieuregulowanych stosuje się przepisy umów europejskich. Przepisy te nakładają na każdego z uczestników procesu przewozowego szereg obowiązków, szczególnie jednak dotyczy to nadawców przesyłek oraz przewoźników, głównie drogowych.

Wśród czynników powodujących wzrost zagrożenia, jakie niesie ze sobą transport towarów niebezpiecznych, największe znaczenie mają: ilość i natężenie transportów (zwłaszcza w transporcie drogowym i kolejowym), stan techniczny pojazdów i zbiorników służących do transportu, szczątkowy monitoring przewozów lub jego całkowity brak, wybiórcze przestrzeganie lub całkowite nieprzestrzeganie międzynarodowych przepisów dotyczących przewozu substancji niebezpiecznych (przede wszystkim RID, ADR, IMDG Code i IATA-DGR).

TRANSPORT KOLEJOWY ZGODNIE Z REGULAMINEM RID

Głównym dokumentem określającym wymagania dla transportu kolejowego jest regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych – RID – (z fr. Règlement concernant le transport international ferroviaire des marchandises dangereuses).

Obowiązek stosowania Regulaminu RID wynika także z dyrektywy 2008/68/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie transportu lądowego towarów niebezpiecznych, która została implementowana do polskiego porządku prawnego przez ustawę o przewozie towarów niebezpiecznych. Za wspieranie działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, wynikających z przewozu towarów niebezpiecznych, odpowiedzialny jest doradca do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych.

Każde przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje przewóz kolejowy towarów niebezpiecznych albo związane z nim pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek, ma obowiązek wyznaczyć takiego doradcę. Warunki, jakie należy spełnić, aby uzyskać uprawnienia doradcy szczegółowo określone są w ustawie o przewozie towarów niebezpiecznych. RID składa się z 7 części obrazujących świat przewozu materiałów niebezpiecznych:

Część 1: Przepisy ogólne, zakres i stosowanie, szkolenie i obowiązki uczestników przewozu w zakresie bezpieczeństwa, przepisy ogólne dla materiałów promieniotwórczych, działania kontrolne oraz środki wspomagające przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa, itp.

Część 2: Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych z wyszczególnieniem kryteriów, materiałów niedopuszczonych do przewozu, metody badań,

Część 3: Wykazy towarów niebezpiecznych, przepisy socjalne i wyłączenia dotyczące ilości towarów ograniczonych i wyłączonych,

Część 4: Użytkowanie opakowań i cystern,

Część 5: Procedury ekspedycyjne,

Część 6: Przepisy dotyczące budowy i badań opakowań dużych i cystern,

Część 7: Przepisy dotyczące warunków przewozu, rozładunku, manipulowania ładunkiem.

Regulamin RID jest wydawany co 2 lata. Jest jednym z fundamentalnych przepisów regulujących przewóz towarów niebezpiecznych transportem kolejowym. Wyznacza on przede wszystkim okres, w którym każdy zbiornik transportujący substancje niebezpieczne podlega dozorowi technicznemu, celem potwierdzenia zachowania poziomu bezpieczeństwa i funkcjonalności.

DOZÓR TECHNICZNY

Dozór techniczny przeprowadzany jest w połączeniu ze standardem PN-EN 12972 „Cysterny do transportu towarów niebezpiecznych - Badanie, kontrola i oznakowanie cystern ze zbiornikami metalowymi”. Niniejszy standard przedstawia proces badania, kontroli i oznakowania zatwierdzenia typu, kontrolę odbiorczą, okresową i pośrednią oraz nadzwyczajne sprawdzenie zbiorników metalowych (płaszcz i wyposażenie) zbiorników stałych (pojazdów cystern), zbiorników wymiennych, wagonów-cystern, zbiorników przenośnych i kontenerów zbiornikowych do transportu towarów niebezpiecznych.

Standard jest uzupełnieniem regulaminu RID. W normie PN-EN 12972 określono badanie, kontrolę i znakowanie wykonywane przed zatwierdzeniem typu, podczas badania odbiorczego, okresowego i pośredniego oraz podczas badania nadzwyczajnego cystern ze zbiornikami metalowymi (płaszcza i wyposażenia) drogowych pojazdów-cystern, kolejowych wagonów-cystern przenośnych i kontenerów-cystern, przeznaczonych do transportu materiałów niebezpiecznych o pojemności większej niż 450 litrów.

INSPEKCJE TÜV RHEINLAND POLSKA

Nieważne z iloma standardami mamy do czynienia podczas inspekcji, standard jest tylko narzędziem wskazującym prawidłową drogę do uzyskania jakości, a tym samym do potwierdzenia, że badany wagon jest bezpieczny i spełni swoje przeznaczenie. Samo narzędzie jednak nie wykona pracy – powinno być obsługiwane przez wykwalifikowany personel. TÜV Rheinland Polska dysponuje zespołem ekspertów z długoletnim doświadczeniem, którzy mają na koncie dziesiątki inspekcji, dzięki czemu są w stanie wykryć nieprawidłowości zagrażające bezpieczeństwu wagonów.