Wśród wielu rozwiązań technicznych wspomagających osoby niepełnosprawne w codziennym życiu to właśnie wózki należą do najważniejszych. Umożliwiają przemieszczanie się zarówno na krótkich, jak i długich dystansach, a ich głównym zadaniem jest stabilizacja i utrzymywanie właściwej pozycji ciała. Z uwagi na konieczność dostosowania wózków do osób niepełnosprawnych, ich projektanci i konstruktorzy muszą dołożyć szereg starań, aby spełnić w tym zakresie szczegółowe normy i wytyczne.

Poruszanie się za pomocą wózka nie może powodować dyskomfortu ani wiązać się z dużym nakładem sił. Wyroby te muszą spełniać szereg szczegółowych norm i wymagań. I tak, dla wózków obsługiwanych ręcznie oraz elektrycznie napędzanych wózków i skuterów określono je w europejskich normach EN 12183:2014 - Wózki inwalidzkie napędzane ręcznie -- Wymagania i metody badań oraz EN 12184:2014 - Wózki inwalidzkie z napędem elektrycznym, skutery i ich zasilanie - Wymagania i metody badań.

Wózki inwalidzkie jako wyroby medyczne objęte są też przez Dyrektywę Rady 93/42/EWG dotyczącą wyrobów medycznych. Zgodnie z załącznikiem IX dyrektywy wózki inwalidzkie skategoryzowane są w najniższej klasie ryzyka – 1. Dokumentacja techniczna przygotowana przez wytwórcę jest dowodem na to, że wyrób spełnia wymogi zasadnicze zdefiniowane w dyrektywie. Wytwórca w tym przypadku jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo wyrobu i deklarację zgodności z dyrektywą. Przygotowaną przez producenta dokumentację zatwierdza i sprawdza Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Projektowanie jako kluczowy etap

Podczas projektowania swoich wyrobów producenci muszą brać pod uwagę wiele aspektów. Przede wszystkim wózek inwalidzki musi spełniać liczne wymagania mechaniczne i elektryczne, musi też być w pełni bezpieczny dla jego użytkowników. Producent jest również zobowiązany do zapewnienia odpowiedniej dokumentacji oraz szczegółowych informacji dotyczących wyrobu. Czynniki, na które należy zwrócić uwagę oraz co dokładnie przetestować omawia norma ISO 7176, część 1-28, która szczegółowo przedstawia także sposób wykonania poszczególnych testów.

Błędy w testowaniu wózków

Mimo jasno określonych wymagań, jakie stawiają wózkom normy, można wskazać najczęściej popełniane błędy i niedociągnięcia, które pojawiają się na etapie ich testowania. Kluczowa jest niezawodność mechaniczna wyrobu. Słabymi punktami wynikającymi z testów próby upadku wydają się być koła i ich zawieszenie, które pod naciskiem mogą ulec uszkodzeniu (zgięciu lub nawet pęknięciu). Test podłokietnika również bardzo często wykazuje słabości w konstrukcji. Wykończenia różnych elementów mogą być nierzadko źródłem potencjalnych zagrożeń. Ważne, aby wszelkie ostre krawędzie zostały wyeliminowane. Niezależnie od tego, czy jest to metal, plastik czy drewno, wszelkie wystające elementy muszą być wygładzone, aby wykluczyć ryzyko zranienia użytkownika.

Inną, często obserwowaną wadą są otwory w kształcie litery V, w których palce, ręce lub stopy mogą zostać uwięzione. Otwory te należy ściśle dostosować do wymagań zawartych w normie. Zdarza się jednak, że w momencie adaptowania projektu wózka inwalidzkiego dla dorosłych na projekt wózka dla dzieci, producenci zapominają o dostosowaniu rozmiarów otworów pod tym kątem.

Warto też zwrócić uwagę na kwestię bezpieczeństwa, które to może być zagrożone wskutek wadliwego systemu, na przykład poprzez obluzowanie się kabla lub niewłaściwą izolację elementów elektrycznych. Same podzespoły elektryczne kupowane są przez producentów rutynowo, zostały zatwierdzone po przejściu rygorystycznych testów bezpieczeństwa i kompatybilności elektromagnetycznej.

Na właściwe działanie elektrycznych wózków inwalidzkich wpływa również czynnik ludzki. Ryzyko uszkodzenia elementów tego wyrobu istnieje zawsze wtedy, gdy jest używany niewłaściwie lub niezgodnie z przeznaczeniem. Z tego punktu widzenia bardzo ważne jest powtarzanie w dokumentacji ostrzeżeń o ewentualnych zagrożeniach w skutek niewłaściwego użytkowania.

W najnowszej wersji normy znacznie rozszerzono wymagania dotyczące informacji o produkcie. Oprócz szczegółowych specyfikacji technicznych, instrukcja musi wyraźnie wskazywać na urządzenia medyczne, z którymi wózek inwalidzki może lub nie może być używany. Pojawiły się też nowe wymagania dotyczące użytkowników niedowidzących, którzy również muszą mieć możliwość przeczytania instrukcji obsługi. Jeśli dwunastopunktowa czcionka jest dla tych użytkowników zbyt mała, muszą być w stanie przeczytać odnośnik do strony internetowej, na której dostępna jest wersja z większą czcionką. Chcąc sprawdzić zgodność całej dokumentacji wyrobu z wszystkimi stosownymi wymaganiami, na pewno warto odwołać się do listy kontrolnej dokumentacji EN 12183:2014 oraz EN 12184:2014, która jest dostępna w TÜV Rheinland Polska.

Wózki sprawdzone przez niezależną i akredytowaną jednostkę badawczą

Pomimo tego, że wózki inwalidzkie zaliczane są do klasy 1 i ocenę zgodności przeprowadza sam producent, obecnie coraz częściej nabywcy wózków na dużą skalę, na przykład organizacje opieki zdrowotnej, oczekują, aby raporty z badań były sporządzone przez niezależną i akredytowaną jednostkę. Spośród wszystkich laboratoriów badawczych w całej Europie, TÜV Rheinland posiada najbardziej wszechstronną gamę urządzeń przeznaczonych do badań wózków inwalidzkich i skuterów oraz 30-letnie doświadczenie w wykonywaniu testów w tym zakresie.

Źródła:

Publikacja inżynierów testowych – Laboratorium Badawcze TÜV Rheinland Nederland B.V.14